Vanaf vandaag doen we in Nederland (en België) voor alle kleine goedgelovigen onder ons, weer alsof de goedheiligman Sinterklaas vanuit Spanje per stoomboot ons land in de stad Meppel voor de komende drie weken aandoet. Zo rond 12:00 uur vanmiddag wordt verwacht dat de grote kindervriend weer voet aan wal zet.
Reeds honderden jaren houden we in Nederland (en België) de traditie van dit volksfeest. Veel van deze traditie vind zijn oorsprong bij de Nicolaas van Myra. Hoewel er ook elementen van feesten en vereringen van voor de tijd van het christendom er in herkenbaar zijn.
Nicolaas van Myra is geboren in Patara te Lycië dat in Antalya, Turkije ligt, maar in het jaar 280 bij het toenmalige Romeinse Rijk hoorde. Later werd hij bisschop van Myra, de hoofdplaats van Lycië. Hij stierf op 6 december 342. Na de inval van de moslims in het gebied, werden de stoffelijke resten van de heilige in 1087 gestolen en naar Bari gebracht.
Verschillende legendes staan aan de grondslag van Sint-Nicolaas als beschermheilige van kinderen. Zo is er de legende van de drie scholieren die door een herbergier werden gedood maar door Sint-Nicolaas weer tot leven werden gewekt, de legende van de drie arme dochters die dankzij giften van Sint-Nicolaas konden trouwen, of de legende van het kind dat in het bad door Sint-Nicolaas werd behoed voor verbranding.
In de late middeleeuwen ontstonden de Sint-Nicolaasmarkten. Na het kerkbezoek kocht men op de markt de geschenken voor het Sint-Nicolaasfeest. De speculaasvrijer was een karakteristiek geschenk. Het was een speculaaspop die een jongen schonk aan een meisje. Als zij de klaaskoek aannam was dat een goed teken voor een relatie.
Deze gewoonte gaat mogelijk terug op de functie van Sint-Nicolaas als “hijlickmaker” (hijlick: huwelijk), in de legende waarin hij drie meisjes hun bruidsschat geeft. Het sinterklaasfeest werd in grotere steden een woelig volksfeest dat soms tot opstootjes en openbare dronkenschap leidde.
Van de religieuze verering en van zijn rol als patroonheilige voor verschillende beroepsgroepen is tegenwoordig nog weinig of niets meer over. Alleen het kinderfeest, waarbij, in de komende weken tot pakjesavond, de kinderschoentjes met snoepgoed worden gevuld, en op pakjesavond zelf de cadeautjes worden geschonken.
DRAY BOSMA 