Zo tegen het eind van het jaar worden de overzichten van de bijna afgelopen 12 maanden je ongevraagd opgedrongen (zo ook hier op dit weblog). Vooral na de kerstdagen kom je overal de lijstjes en compilaties tegen. Het is slikken of stikken. Met een suikerlaagje van nostalgie wordt de bittere pil van de hedendaagse geschiedenis ons door de strot geduwd.
Alsof ik ben aangestoken door een virus van herinneringen en geschiedenislessen, ben ik sinds gisteren oude afleveringen van de televisiedocumentaire Nederlanders Overzee op dvd aan het kijken. Deze serie uit de jaren tachtig vertelt over de Nederlandse pioniers, die vanaf eind zestiende eeuw in kleine schepen hachelijke tochten ondernamen over de wereldzeeën, op zoek naar handel, naar winst en naar het avontuur.
Onvoorspelbare ontberingen moesten de zeelui ondergaan op houten schepen, zonder radio en radar en met een snelheid, die maandenlang nog geen gemiddelde van vier kilometer per uur haalde. Elk zeil dat aan de horizon verscheen kon dat van een doodsvijand zijn, kapers, piraten, Spanjaarden, en bij tijden evengoed Engelsen en Fransen. Elke kust verborg gevaren: inboorlingen met giftige pijlen, kannibalen, Spaanse garnizoenen. Scheurbuik en andere ziekten decimeerden de bemanning. Honger, kou, orkanen en windstilte.
En toch gingen ze, telkens opnieuw, de zeeën over op een wereld die minder bekend was en slechter in kaart gebracht dan de sterrenhemel nu. Ze keerden terug met scheepsladingen vol handelswaar naar de Hollandse havensteden, die een stormachtige groei doormaakten. Vooral Amsterdam beleefde een explosieve expansie in nieuwe grachtengordels, in scheepsbouw, in macht en aanzien.
Ik vind het aangenaam genieten van de Nederlandse geschiedenis, en dan met name die van tijdens de Gouden Eeuw. Herinneringen die niet altijd rooskleurig zijn geweest, maar: zonder Yin, geen Yang. Deze documentaire-serie is voor mij ook een fijne herinnering aan mijn vader. Hij was destijds een groot fan van deze televisiegeschiedenisreeks. Het is jammer dat ik er met hem niet meer over kan praten.
DRAY BOSMA 