DRAY BOSMA

Het was in de zomer van 1999 toen Edo en ik met een paar familieleden gezamenlijk op vakantie gingen naar Oostenrijk en Italië. Ruim van te voren hadden we een datum van vertrek afgesproken, om een overnachting gedurende de reis in te plannen, en dat we elkaar dan op de camping zouden ontmoeten in Oostenrijk. In januari van dit jaar had ik voor het eerst een mobiele telefoon gekocht en zo konden we elkaar onderweg op de hoogte houden van waar we ons bevonden. Dat we de genoemde plekken waar de twee teams zich bevonden, nog op een van de wegenkaarten moesten opzoeken geeft alleen maar aan dat we in 1999 nog niet helemaal voor de volle honderd procent in het digitale tijdperk waren aanbeland.

Een overnachting voor onderweg in Duitsland was via internet geboekt. Aan het einde van de middag toen we Beieren in waren gereden mocht ik de wegenkaart van Zuid-Duitsland uitpluizen, op zoek naar ons logeeradres, mitten im Nirgendwo. Ons gevoel over deze streek werd er niet beter op toen we op een landweggetje een oude, gekromde vrouw met een takkenbos op haar rug, naar de weg vroegen. ‘Immer gerade aus,’ antwoordde ze schraal op onze vraag. We bevonden ons een half uur van de snelweg, op een afgelegen stukje Duitsland, waar naar mijn mening nog lang niet alles in kaart was gebracht. We konden de overnachting toen weliswaar via internet boeken, maar verder bevond het pension Der Grüne Hahn zich in het jaar 1978.

Na nog eens een half uur niet geheel doelloos rondgereden te hebben, zag ik in het midden van een minirotonde waar we overreden, een bord met hierop een afbeelding van een groene haan, en daaronder een pijl, die een richting en de afstand van 2 kilometer aangaf. Het beeld van een overnachting in de auto en morgen geradbraakt op de camping aankomen, konden we wegwuiven. Moe van het rondrijden en het zoeken, kwamen we dan toch bij het pension aan. Het pension zag er uit alsof het daadwerkelijk in 1978 was blijven steken, maar dat idee kon ons niets schelen. Snel de auto parkeren, inchecken en zien of we nog ergens iets te eten kunnen krijgen.

De allervriendelijkste Duitse gastvrouw heette ons vanachter haar receptiebalie, herzlig wilkommen en met een brede glimlach overhandigde zij de sleutel van onze kamer, inclusief de mededeling dat we zeker nog wel een maaltijd konden bestellen van een beperkte kaart. Dit konden we doen in het restaurant nadat we de bagage op onze kamer hadden achtergelaten. Op het balkon van ons appartement heb ik een sigaret gerookt en checkte ik de bereikbaarheid van mijn Nokia 5110. Deze was nul komma nul. Het voelde alsof ik me in een goedkoop griezelverhaal bevond toen ik zo afgelegen hangend over het balkon belde om te zeggen dat we veilig op ons eerste adres waren aangekomen.

Nadat we ons hadden opgefrist liepen we naar het restaurant, dat overigens meer weg had van een eetzaal uit een klassiek sanatorium. Het interieur leek zo’n vijftig jaar niet te zijn veranderd. Het voelde alsof we van 1978 terug waren gegaan naar het Duitsland van 1949. De tafels waren netjes gedekt met roodgeruite tafellakens, waarop lompe, koperen asbakken stonden. Onze mond viel open toen we een enorm grote portretfoto van, naar wat wij dachten, de grootvader van de familie aan de wand zagen hangen. Opa keek ons, vanaf de muur streng aan. Zijn autoritaire blik werd gesterkt door het strakke nazi-uniform dat hij droeg. Trots paradeerde de letters S.S. op zijn uniformboord.

Nergens heb ik me nog zo oncomfortabel gevoeld. Daar zaten we dan. Met zijn tweeën in de grote eetzaal van 1949. We bespiedden de menukaart en ook de aanblik van opa vanaf zijn portretfoto. De gastvrouw kwam binnen. Ze had het waarschijnlijk niet heel druk, want ze ging op haar gemak bij ons tafeltje staan. In het Duits met een zwaar rollende r zei ze: ‘Mijn heren, heeft u iets lekkers kunnen vinden? De keuze is wellicht beperkt, maar wat we u bieden is zeer smakelijk.’ We bestelden wat te eten en drinken. Ze wees met haar potlood naar het portret aan de muur en vertelde zonder gene dat de man in het uniform haar grootvader was geweest. Hij had heel veel voor haar en de familie betekend en ze was enorm trots op hem. Ze knikte kordaat en liep met onze bestelling naar de keuken. Edo en ik keken elkaar zwijgend aan.